Në vende si ne, ku zëri më i rëndësishëm është zëri i një të rrituri dhe jo i një fëmije, është e vështirë të veprohet siç duhet, ose njerëzit besojnë se mendimi i tyre nuk merret parasysh. Kur pyesim fëmijët dhe të rinjtë për pjesëmarrjen, ata e shohin si një proces të rëndësishëm dhe jo një rutinë. Kur fëmijët dhe të rinjtë besojnë se zëri i tyre ka sjellë ndryshime, ata vazhdojnë këtë model të shprehjes së mendimit/faktit etj. Fëmijët dhe të rinjtë janë vërtet të mirë për të gjykuar nëse të rriturit i respektojnë apo jo, nëse idetë dhe pikëpamjet e tyre merren parasysh. Ndonjëherë ata shohin një urgjencë që profesionistët t’i vënë gjërat në rregull pasi kërkohen procedura. Në fakt, ata duan vetëm të dëgjohen dhe të ndajnë idetë e tyre me të rriturit. Fëmijët dhe të rinjtë kanë shumë ide dhe pikëpamje se si kujdesen për ta dhe çfarë do ta bënte jetën më të mirë për ta.
Pjesëmarrja është një e drejtë. Në fakt, ne kemi një fjalë/zë që kur kemi lindur në këtë botë. Kujdesi për fëmijët dhe të rinjtë në sistemin e përkujdesit social organizohet për të siguruar të drejtën e tyre të pjesëmarrjes ose të drejtën e tyre për të shprehur opinion/pikëpamje për aspektin e jetës që i prek ata. Ndonjëherë praktika ka treguar të kundërtën e pjesëmarrjes. Në shumicën e rasteve ka të rritur që vendosin për të ardhmen e tyre. Në shumë politika dhe praktika dhe akte ligjore e drejta për t’u dëgjuar mbrohet me Kushtetutë. Fëmijët dhe të rinjtë duhet të dëgjohen dhe të regjistrohen në procese të ndryshme përkujdesjeje me qëllim ndryshimin e praktikave apo politikave që po ndikojnë negativisht tek ata. Bëhet fjalë për përmirësimin e sistemit dhe shoqërisë. Kjo mund të bëhet vetëm nëse ne si shoqëri punojmë me Teorinë e ndryshimit!
Ne i kemi parë fëmijët/të rinjtë si aktorë kryesorë dhe kemi ndërtuar një kulturë pjesëmarrjeje në MA tonë bazuar në praktikën tonë. Pjesëmarrja e fëmijëve dhe të rinjve ndodh në shkallë të ndryshme dhe gjithmonë së bashku me të rriturit dhe duke marrë parasysh mirëqenien e fëmijëve. Nëpërmjet një pjesëmarrjeje të tillë, fëmijët dhe të rinjtë zhvillojnë gjithashtu aftësi, ndërtojnë kompetenca, fitojnë besim dhe formojnë aspirata. Pjesëmarrja është pjesë e!! Mospjesëmarrja është procesi kur të tjerët vendosin për ju për çështje që ju prekin dhe ju thjesht jeni të informuar – si p.sh. për informacionin tuaj.
Pjesëmarrja dhe përdorimi i planit individual të zhvillimit. Një proces në të cilin fëmija/i riu përshkruan nevojat e tij/saj dhe është aktiv për të përmbushur dhe plotësuar nevojat e tij/saj zhvillimore me profesionistë të tjerë në shërbimet e kujdesit. Pjesëmarrja e fëmijëve dhe të rinjve sigurohet në mënyra të përshtatshme për moshën dhe pjekurinë e tyre gjatë proceseve të ndryshme si:
Në secilin shërbim, ka diskutime të rregullta për vendimmarrje në bashkëpunim në përputhje me nevojat specifike të vendndodhjes. Sigurohet përmirësimi i programit/shërbimeve përmes pjesëmarrjes aktive në hartimin, vlerësimin dhe planifikimin e programit.
Konsultimet me fëmijët për drejtimet strategjike të MA. Pikëpamjet e fëmijëve u pasqyruan në drejtimet kryesore të Strategjisë Kombëtare 2023-2025. Duke përfshirë zërat e fëmijëve, ne sigurojmë që programet që ne hartojmë janë të rëndësishme për ta. Në konsultim të ngushtë me fëmijët për zbatimin e qasjes së OMBUD, e cila do të jetë një kanal i shtuar për të ndarë shqetësimet dhe për të raportuar incidentet.
Në vitin 1999 u vendosa në SOS Fshati i Fëmijëve Tiranë pasi familja ime u nda. Isha e frikësuar, e hutuar, por edhe pak kurioze. “Cfarë është ky vend?” mendova. “Mirë se erdhe në familje”, ishte fraza e parë që më tha nëna SOS. Mësova shpejt se quhet familje për një arsye. Personi më i rëndësishëm për ne në të ishte nëna. Përpjekjet e saj për t’u kujdesur për ne e bënin atë më të rëndësishmen në sytë tanë. Edhe pse nuk ishim vëllezër e motra nga gjaku, u bëmë më shumë se kaq. Ndonëse isha vetëm 10 vjeç, jeta ime në SOS Fshatin e Fëmijëve Tiranë u ndje si një fillim i ri. Mësova të jetoj ngrohtësisht me njerëz që nuk i njihja apo prisja t’i takoja gjatë jetës sime.
Ndërsa maturohemi, kuptojmë se lumturia mund të gjendet edhe në mes të historive të trishta. Gjatë kohës sime në fshat, kam krijuar një vlerësim të ri për dashurinë që vjen nga të pasurit vëllezër e motra. Sara* dhe Ani* u bënë motrat e mia të familjes dhe së bashku ne ndamë të gjitha problemet dhe aspiratat tona. Luajtëm, qeshëm, madje derdhëm edhe lot bashkë. Dorë për dore, ne u rritëm përkrah njëri-tjetrës dhe krijuam kujtime të panumërta. E në fund të fundit a nuk është kjo cka përfaqëson një moter, dashuri dhe të plot kujtime fëmijërie sëbashku.
Në fshat zbulova dashurinë për sportin dhe aspirova të bëhesha versioni më i mirë i vetes. Me punë te palodhur dhe mbështetjen e atyre që besuan tek unë, ia dola. Unë arrita të diplomohem në Universitetin e Sporteve. Sot, jam krenare jo vetëm për arritjet e mia, por edhe për lumturinë që i solla familjes dhe mbështetësve të mi.
Jeta ime ka qenë një udhëtim i veçantë. Unë kam pasur rastin të rritem në një mjedis të ndryshëm nga shumica e moshatarëve të mi, por në një mënyrë shumë të bukur.
Si nënë e dy fëmijëve, tani e kuptoj rëndësinë e dashurisë, strehimit dhe familjes. Sot, mund ta kuptoj se sa shumë përmbushje shpirtërore kam marrë aty ku jam rritur.
Ndonjëherë më duket sikur jam pjesë e një historie të shkruar në një libër ku vetëm imagjinata ime mund t’i japë jetë fjalëve. Motra ime Sara* më thotë se jam shumë poetike, por mua më pëlqen. Unë dua ta shoh jetën në këtë mënyrë, të hapur për të pranuar surprizat e ardhshme që mund të më sjellë jeta.
*Keni parasysh se për arsye të privatësisë dhe mbrojtjes së fëmijëve, ne kemi ndryshuar emrat origjinalë të fëmijëve.”
Gjatë një seance trajnimi pas një viti mbështetjeje, Fredi tha:
“Unë nuk pi alkool, nuk pi duhan, punoj shumë, e dua familjen time dhe kujdesem për fëmijët, gruan dhe nënën time. Të gjithë përballemi me sfida në periudha të ndryshme të jetës, por disa sfida qëllojnë të jenë më të vështira se ca të tjera. Situata ime më ka mësuar se duhet të jemi më pak gjykues dhe më shumë mbështetës ndaj atyre që po kalojnë periudha të vështira. Përmes përvojave të mia, kam kuptuar se edhe veprimet e thjeshta të mirësisë mund të kenë një ndikim të rëndësishëm tek ata që po përballen me sfida të ndryshme në jetën e tyre.”
Ne në SOS Fshatrat e Fëmijëve punojmë së bashku me partnerë, donatorë, komunitete, bashki lokale t’u mundësojmë fëmijëve të rriten me ato mardhwnie që u nevojiten për t’u zhvilluar dhe për t’u bërë vetja e tyre më e fortë. Ne u mundësojmë familjeve të gjejnë mënyra më të mira për të qenë pranë njëri-tjetrit.
*Keni parasysh se për arsye të privatësisë dhe mbrojtjes së fëmijëve, ne kemi ndryshuar emrat origjinalë të fëmijëve.”
